ـ البته برخي از مورخان نيز آن را نفي كرده و نپذيرفته‌اند، از جمله مرحوم محدث قمي در «منتهي‌الامال» دلايلي ذكر مي‌كند كه ديدار اهل‌بيت از كربلا در اربعين اول نبوده است. به هر حال، تكريم اين روز و احياي خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شعور عاشورايي در زمان‌هاي بعد بوده است.

اربعين و عرفان

اربعين از رازهاي هستي، خصوصيت عدد چهل و اسرار نهفته در آن براي ما روشن نيست. البته چه بسا، با نزول فيض خاص خداوند مي‌شود. در فرهنگ اسلامي هم عدد چهل (اربعين) جايگاه ويژه‌اي دارد. چله‌نشيني براي رفع حاجات، حفظ كردن چهل حديث، اخلاص چهل صباح، كمال عقل در چهل‌سالگي، دعا براي چهل مؤمن، از اين نمونه‌هاست.

آفتاب: اينك قريب چهل روز از غروب غم‌فزاي شهادت شقايق‌ها مي‌گذرد؛ و اينك از صداي نحص شلاق ‌خوان بر پيكر آلاله‌ها، اربعيني  مي‌گذرد و اسارت، سيلي، غربت، فرياد و بيدادگري سهم حاملان پيغام قاصدك‌هاي عترت و عظمت.

از آن روز تا امروز چهل روز در سوگ ابرمردي نشستيم كه حيات اسلام مديون رگ‌هاي پاره‌پاره اوست. قصه سر و نيزه،  قصه لب‌هاي خونين و قرآن، قصه سيلي و صورت گلگون كودك غمگين و تمام حقيقت‌هايي كه هر سال از پرده چشمان ما مي‌گذرد را شنيده‌ايم.

اربعيني با دختر كوچك حسين (ع) مهر را در آغوش گرفتيم، ناله زديم، درددل گفتيم و شكوه‌ها روانه كرديم. اربعيني از عمق جان، فرياد يا حسين كشيديم، بر سينه زديم و خنده را حرام كرديم.

كربلا؛ اين خارستان خشك و بي‌آب، درياي انسانيت و كمال است، اقيانوس بي‌كرانه‌اي است كه در آن گوهر همه عظمت‌ها و خوبي‌ها به رنگ مظلوميت، يافتني است؛ اما غواص قهار مي‌طلبد. و هر كدام به فراخور حالمان از كربلا، محرم، عاشورا و اربعين، برداشتي داريم و بر اساس آن قضاوتي ....

در زيارت اربعين پيرامون فلسفه آن آمده است: و بذل مهتجبه فيك ليسفنفذ عبادك عن‌الجهاله و حيره الظلاله: حسين عليه‌السلام خون قلبش را به استان الهي هديه داد تا بندگان را از ظلمت جهل و ناداني و حيرت گمراهي رهايي بخشد.

و شيعه هميشه و در تمامي روزهاي سوگواري حضرت سيدالشهداء عليه‌السلام و از آن جمله روز اربعين آن حضرت، در زيارت و اقامه ماتم و  عزاداري كوتاهي نكرده و از اينجاست كه امام حسن عسكري عليه‌السلامزيارت اربعين را از علايم ايمان شمرده است.

آري، تنها زيارت اربعين سيدالشهداء عليه‌سلام است كه مؤمن خالص را از ديگران تميز مي‌دهد، و دوستان اهل‌بيت عليه‌السلام را از غير آنان جدا مي‌كند. و مؤمن واقعي كسي است كه نگذارد آثار نهضت حسين عليه‌السلام فراموش شود و در قدرداني و شركت در هدف آن حضرت كوتاهي نورزد.

پيروان و دوستان امام حسين عليه‌السلام اميدوارند تا از اين طريق مشمول اين حديث نبوي شوند كه جابربن‌عبدالله انصاري ـ از صحابه رسول‌صلي‌الله عليه و آله و سلم و نخستين زائر قبر حضرت اباعبدالله در اولين اربعين سيدالشهداء روايت كرده است: «كسي كه قومي را دوست دارد با آن‌ها محشور مي‌شود و كسي كه عمل قومي را دوست دارد با ايشان شريك مي‌باشد».